TO TEACH OR NOT TO TEACH: Over de job dissatisfactie van de Vlaamse leraar

Waar we in ons vorig artikel de focus legden op de elementen die binnen de onderwijscontext bijdragen tot het meeste werkgeluk bij leraren en onderwijsmedewerkers, gaan we in dit artikel op zoek naar de andere kant van het spectrum……

Wat zet een domper op jouw werkgeluk? Waarvan denk jij als leraar en/of onderwijsmedewerker ‘verdorie toch, het was weer zover vandaag’? Wat vreet bij jou als leraar/onderwijsmedewerker/schoolleider energie weg? Wat zijn voor jou de belangrijkste ‘obstakels’, ‘remmers’ of regelrechte ‘boycotters’ in jouw ervaring van werkgeluk?

We vroegen het de afgelopen jaren aan maar liefst 3700 leraren, schoolmedewerkers en schoolleiders Vlaanderen-breed. De antwoorden zijn bijzonder uiteenlopend en gevarieerd, gaande van het gebrek aan duidelijke interne en externe communicatie, over een gemis aan een adequaat personeels- en professionaliseringsbeleid tot ondermaatse infrastructuur, collega’s die de kantjes eraf lopen, veranderende leerlingenpopulaties, steeds sneller op elkaar volgende vernieuwingen/moderniseringen/decreten en andere regelgevingen en ga zomaar door. 

Wat echter met stip op de eerste en de tweede plaats staat en dus door het merendeel van de respondenten als cruciaal ervaren wordt als zijnde de belangrijkste ‘blockers’ voor het ervaren van werkgeluk, zijn:

1. Werkdruk en planlast: 53,24% van de antwoorden die we van de respondenten mochten ontvangen, gaven de huidige werkdruk en planlast die ze ervaren in de dagdagelijkse uitvoering van hun job aan als de ergste energievreter. Vaak zijn het alle administratieve verplichtingen waaraan moet voldaan worden, alle bijkomende taken en opdrachten naast de uitvoering van de dagdagelijkse kernpraktijk, die deze werkdruk en planlast voeden.  Daarnaast wordt de maatschappelijke realiteit er niet minder complex op, wat eveneens een weerslag heeft op de ervaring van werkdruk.
    
2. Infrastructuur: 37,45% van de antwoorden gaat over gebrekkige, verouderde, aftandse, onaangepaste infrastructuur, die het geven van kwaliteitsvol onderwijs niet enkel belemmert, maar zelfs onmogelijk maakt. Helaas merken we dat ook bij nieuwbouwprojecten soms te weinig wordt nagedacht over het toekomstig onderwijs dat de medewerkers wensen vorm te geven. Er wordt bij de opmaak van een projectdefinitie voor de nieuwbouw te vaak uitgegaan van de huidige stand van zaken en te weinig rekening gehouden met hoe we het onderwijs naar de toekomst toe wensen vorm te geven. In meerdere scholen ontbreekt een helder onderwijsconcept dat hiervoor als uitgangspunt genomen kan worden. Ook de staat van de buitenomgeving is vaak dermate bedroevend dat dit een rechtstreeks effect heeft op het welbevinden van zowel leerlingen als medewerkers. 

Daarnaast merken we dat ook fricties met betrekking tot de schoolorganisatie, het personeels- en professionaliseringsbeleid, het gebrek aan collegialiteit en professionele samenwerking binnen teams, gebrekkige communicatie én ja, zelfs ook leerlingen kunnen bijdragen tot een behoorlijke daling in het werkgeluk dat schoolmedewerkers ervaren. Het bijbrengen van kennis en vaardigheden, het ‘lesgeven’, het iets kunnen betekenen voor de jongeren, leerlingen prikkelen en uitdagen en samen met hen creatief aan de slag kunnen gaan, mag dan wel de kern en de schoonheid van het ‘lerarenberoep’ zijn en cruciaal voor het werkgeluk, het levert langs de andere kant bij heel wat leraren en onderwijsmedewerkers ook de nodige stress en onzekerheid op. De aanwezigheid van een professioneel HRD beleid is hier dan ook van cruciaal belang, zeker (maar absoluut niet uitsluitend) ter ondersteuning van de beginnende onderwijsmedewerker. 

Daarnaast gaven onderwijsmedewerkers ook volgende factoren aan die de hoogte en intensiteit van hun werkgeluk kunnen ondermijnen:

• een gebrek aan een ondersteunend directieteam en/of schoolbestuur dat o.a. niet actief genoeg inzet op professionalisering
• een toxische sfeer in combinatie met een onprofessionele schoolcultuur
• een diffuus orde, tucht en sanctioneringsbeleid, waarbij niet iedereen op dezelfde lijn zit
• te weinig inspraak en betrokkenheid & onvoldoende vrijheid en autonomie om binnen de klaspraktijk alsook binnen teacher teams excellent onderwijs te kunnen vormgeven
• gebrek aan een professionele en transparante samenwerking en kennisdeling tussen collega’s
• gebrek aan professionele ondersteuning (m.i.v. adequate ICT-ondersteuning)
• een oeverloze vergadercultuur, zonder duidelijke resultaatsfocus.

Dat het loont om deze “blockers” van werkgeluk te lijf te gaan, staat buiten kijf. Een hoge job-tevredenheid heeft immers een positieve invloed op de gezondheid van medewerkers en zorgt er bovendien voor dat zij gemotiveerd zijn om elke dag steeds opnieuw het beste van zichzelf te geven, wat uiteraard afstraalt op de leerlingen, ouders en alle andere betrokken stakeholders van de school. Maar hoe komt u te weten of dat al dan niet het geval is? Hoe komt u erachter wat bij u op school de energievreters zijn, de angels die het werkgeluk van uw schoolmedewerkers ondermijnen?

Domo de refontiro ontwikkelde hiervoor een uitgelezen, co creatieve en veilige methodiek, die bijvoorbeeld tijdens een pedagogische studiedag met het ganse schoolteam kan uitgevoerd worden. U ontvangt na deze methodiek een volledige scan van uw schoolorganisatie en bent dus volledig en tot in detail op de hoogte van wat er leeft binnen uw schoolorganisatie. Vervolgens kunnen wij samen met u in dialoog gaan over hoe concreet met de resultaten aan de slag te gaan.

Geïnteresseerd?  Aarzel dan niet om ons te contacteren.  We gaan graag verder met u in dialoog.