Serendipiteit: wat een gelukkig toeval!

Het begrip werd bedacht door Horace Walpole in 1754. In een brief die hij aan een vriend schreef, legde Walpole een onverwachte ontdekking uit die hij had gedaan aan de hand van een Perzisch sprookje, ‘de drie prinsen van Serendip’. “De prinsen,” zo vertelde hij zijn correspondent, ‘deden altijd ontdekkingen, door ongelukken en scherpzinnigheid, van dingen waar ze niet naar op zoek waren". (bron : Wikipedia)

Serendipiteit heeft een lange traditie in de geschiedenis van de wetenschap als een sleutelrol in vele belangrijke ontdekkingen.  

Maar hoe kunnen we serendipiteit een handje helpen?  

Traditionele grote bedrijven kunnen hun ‘gesloten campussen’ openen en startups en starters uitnodigen om te co-housen.   Cross-over van disciplines, cross-over van verschillende mentaliteiten, cross-over van verschillende financiële middelen... kan leiden tot onverwachte ontdekkingen.  Maar de ontdekking op zich is niet voldoende.  Organisaties moeten een open mindset hebben én een ondersteunende infrastructuur die serenditeit mogelijk maakt en ondersteunt.   Waakzaamheid en paraatheid zijn de sleutelwoorden.

Een ander element dat serendipiteit bevordert is ‘een cultuur van actie’.  Mensen worden gestimuleerd om problemen te begrijpen en op te lossen niet alleen door te denken maar ook door te handelen.  Wanneer ze handelen, proberen ze dingen te laten gebeuren. De opeenvolging van gebeurtenissen -  waarvan sommige onverwacht en abnormaal zijn -  kan het latere optreden van momenten van serendipiteit vergemakkelijken.  

Volgende stadia maken deel uit van een iteratief proces :

- een voorbereide geest en alertheid

- erkenning van het potentieel

- actie

- de waarde wordt transparant

- de serendipiteit kan worden benoemd

Binnen organisaties kunnen tools het oplossen van problemen en samenwerking vergemakkelijken : forums, WIKI's, interne sociale netwerken, tools voor ideeënmanagement ...

Serendipiteit naar een hoger niveau stuwen kan gebeuren door 'interne incubatoren'.   Maar het kan ook gebeuren via het herinrichten van werkruimtes.  Wat als we organisaties, omgevingen en netwerken zo zouden ontwerpen dat ze ongeplande ontmoetingen en samenwerkingsverbanden opleveren in plaats van voorspelbare?

Dit betekent het ontwerpen van meer diverse, collegiale werkruimtes en steden, waarbij sociale netwerken ons naar de hiaten in onze netwerken sturen in plaats van ons continu in reeds bestaande systemen te laten cocoonen.

Tot slot: vertrouw niet alleen op serendipiteit om te innoveren.  Serendipiteit mag je niet afleiden van een systematische innovatieaanpak die je creatieve output zal verhogen.   Aan de andere kant is serendipiteit een essentieel onderdeel van innovatie en kan het actief gestimuleerd worden.