Gemeente Kasterlee, van schoolbestuur naar lerende samenleving

_{^{FOTO: Wouter Adriaensen}}

Ward Kennes ontvangt ons op zijn bureau met de Hoofdlijnennota, met een visie op leren en onderwijs en met beleidsscenario’s. “Als gemeentebestuur maken we veel plannen”, legt hij uit. “We hebben een visie van waar het de komende tien of zelfs twintig jaar heen moet met onze mobiliteit, onze ruimte, het klimaat en de energie. Maar ons onderwijsbeleid is voornamelijk gebaseerd op de infrastructuur, voor het personeelbeleid rekenen we op de scholen zelf. Daarom wilden we onze rol en die van de scholengemeenschap onderzoeken.”

Het 76 bladzijden tellende document werd mee opgesteld door “domo de refontiro”. “We zijn op zoek gegaan naar een gespecialiseerd bureau en hebben het niet ver weg gevonden, in onze buurgemeente Turnhout. Domo de Refontiro is Esperanto voor ‘huis van herbronning’, precies wat wij nodig hadden. We wilden suggesties en ideeën horen van iedereen die een band heeft met onderwijs. Leerkrachten, directies en ouders natuurlijk, maar ook de verschillende netten, het deeltijds kunstonderwijs, zelfs werkgevers en verenigingen. Zo hebben we het onder impuls van Domo opengetrokken naar een lerende samenleving.”

Intergemeentelijk schoolbestuur

Burgernabijheid is belangrijk voor het gemeentebestuur van Kasterlee. “Onze dorpsheid is een goede kwaliteit. We zijn een veilige startplek om de wereld te verkennen. Daarom hebben we alle pistes voor het onderwijs in onze gemeente bekeken. We besturen zelf twee basisscholen maar is dat nog wel een kerntaak voor een gemeentebestuur? Kan een middelgroot lokaal bestuur als Kasterlee wel de nodige kennis en capaciteiten in huis hebben om op een professionele en toekomstgerichte manier zelf onderwijs te verschaffen?”

Scenario’s die verder onderzocht worden, zijn onder meer de overdracht van de scholen naar een ander net of de keuze voor één basisschool per deelgemeente. “Een volledig nieuwe optie is een intergemeentelijk samenwerkingsverband, bijvoorbeeld binnen de Regio in Transitie (voorheen stadsregio Turnhout) waar we lid van zijn. Daarover starten momenteel verkennende gesprekken maar dat is een proces van jaren.”

Stimulerende Learning Cities

Het opentrekken van het onderzoek naar alle stakeholders zorgde voor een volledig nieuwe richting. “We onderschrijven als gemeentebestuur de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties”, legt Ward Kennes uit. “Domo de Refontiro droeg het UNESCO-concept van de Learning Cities aan. In onze veranderende samenleving moeten mensen hun leven lang leren om niet achterop te geraken. Daarnaast vullen mensen vandaag zelf hun vrijetijd bewust in met kennis opnemen, via onder meer cursussen, workshops en cultuurbeleving.”

Het gemeentebestuur doet al inspanningen om niet alleen haar schoolplichtige inwoners leerkansen te bieden. “We sluiten aan bij de UiTPAS, waardoor de financiële drempel voor cultuurbeleving lager wordt. We stippelen educatieve routes uit rond thema’s zoals landbouw en natuur. En we faciliteren ICT-cursussen voor senioren. De titel ‘Learning City’ binnen halen gaat wellicht ons petje te boven. Maar het idee inspireert en stimuleert wel om er op te blijven inzetten. Zo is het logisch dat we de volgende legislatuur een schepen voor Leren in plaats van voor Onderwijs krijgen. Het is onze ambitie om die bevoegdheid meer te linken aan onze lerende samenleving.”

Actief en grondig

Het gemeentebestuur legde met andere woorden een intensief traject af, vakkundig begeleid door “domo de refontiro”. “Ze kennen de wetgeving goed en volgen het academisch onderzoek rond leren en onderwijs op de voet”, vindt Ward Kennes. “Daarnaast hebben ze een open blik op het onderwijslandschap in heel Europa. Met de ingesteldheid ‘bij ons is dat zo’ rij je jezelf snel vast. Domo weet hoe het onderwijs in andere landen werkt en welke tendensen er leven. Je merkt ook dat ze dankzij hun uitgebreide netwerk veel ideeën opdoen en aftoetsen.”

Passend binnen de lerende samenleving: het gemeentebestuur leerde de voorbije maanden zelf veel bij. “Weinig gemeentebesturen hebben een uitgewerkte visie op onderwijs en leren. Het onderhoud van de schoolgebouwen is lang niet voldoende. Het is je plicht om er actief en grondig mee bezig te zijn. Veel gemeentebesturen hebben baat bij het doornemen van onze Hoofdlijnennota. Daarom delen we hem graag met wie dat wil.”

Welke rol neem je als lokaal bestuur in de toekomst op met betrekking tot onderwijs én leren van je inwoners als meest burgernabije bestuur?

Welke scenario's zijn mogelijk als lokaal bestuur om mee actief verantwoordelijkheid op te nemen voor onderwijs én leren van je burgers?

Domo de refontiro ging binnen de gemeente Kasterlee op zoek naar toekomstscenario’s over de rol die de lokale overheid kan en dient op te nemen in het faciliteren van het leren van haar burgers.

“Kasterlee heeft met de deskundige ondersteuning van Domo de refontiro toekomstpistes uitgewerkt. Enerzijds voor een lokale lerende gemeenschap en anderzijds voor onze rol als schoolbestuur. Dit gebeurde op een co-creatieve wijze met alle actoren en potentiële partners. Domo de refontiro heeft een grondige kennis van het onderwijsveld in Vlaanderen en gaat respectvol om met de vele gevoeligheden en visies die er leven. De gehanteerde methodologie heeft ertoe bijgedragen dat we met een kwaliteitsvol en gedragen werkstuk aan de slag kunnen om politieke keuzes te maken voor de toekomst.”
- Ward Kennes, burgemeester Kasterlee

“Voor ons als middelgroot lokaal bestuur, zonder veel kennis over de onderwijsmaterie, de geschikte partner om ons te begeleiden in de opmaak van onze visie rond leren en onderwijs.”
- Tom De Munter, algemeen directeur Kasterlee

Wil jij als lokaal bestuur ook toekomstgericht nadenken over de rol die onderwijs/leren kan spelen in het leven van jouw burgers, neem dan contact met ons op (info@domoderefontiro.be).