De plaats van micro-credentials binnen levenslang leren

Micro-credentials spelen een steeds prominentere rol in discussies over onderwijs, opleiding en arbeidsmarktbeleid. Beleidsmakers, onderwijzers en opleiders over de hele wereld zien micro-credentials als een innovatie met een groot aantal potentiële toepassingen en voordelen. Micro-credentials kunnen een soort universele oplossing bieden voor de problemen waarmee onderwijs-, opleidings- en arbeidsmarktsystemen in aanraking komen. Micro-credentials worden hoe langer hoe meer geïntegreerd in bestaande praktijk- en beleidskaders.

Zo heeft de Raad van de Europese Unie in juni 2022 een aanbeveling aangenomen over een Europese benadering van micro-credentials voor levenslang leren en inzetbaarheid op de arbeidsmarkt. Deze aanbeveling is gericht op het ondersteunen van de ontwikkeling, implementatie en erkenning van micro-credentials in diverse onderwijsinstellingen en bedrijven. Een effectieve cultuur van levenslang leren is immers cruciaal om ervoor te zorgen dat iedereen nieuwe kennis, vaardigheden en competenties verwerft die nodig zijn om professioneel succesvol te zijn.

Maar wat zijn nu micro-credentials precies?

Micro-credentials zijn korte, gerichte leermodules of cursussen die specifieke vaardigheden of kennis overbrengen en meestal resulteren in een digitaal certificaat. Deze certificaten zijn vaak erkend door industrieën en werkgevers. Zij gebruiken deze om specifieke competenties aan te tonen zonder de noodzaak van een volledige academische graad. Scholen en universiteiten kunnen micro-credentials gebruiken om hun curriculum te diversifiëren en studenten aan te moedigen tot levenslang leren.

Op korte termijn kunnen gerichte kwalificaties de inzetbaarheid van medewerkers vergroten. Er is echter uitgebreid bewijs dat de impact hiervan afhankelijk is van verschillende factoren:

• De duur van het programma: hoe langer het programma, hoe beter de resultaten.
• Het aandachtsgebied van het programma: programma's die specifiek zijn gekoppeld aan veelgevraagde of groeiende industrieën laten betere resultaten zien. Gerichte kwalificaties voor korte termijn krijgen de meeste erkenning in sectoren waar bedrijven of beroepen actief zijn in de ontwikkeling en het beheer van kwalificaties en/of die gekenmerkt zijn door acute tekorten aan arbeidskrachten.
• De aanbieder van het programma: onderzoek wijst op zwakkere werkgelegenheidsresultaten voor studenten die kwalificaties behalen bij particuliere instellingen met winstoogmerk dan certificaten uitgegeven door openbare instellingen. 
• De levensgebeurtenissen van de student: degenen met een vooropleiding op bachelor-niveau (of hoger) zijn eerder op zoek naar doelgericht leren op korte termijn, gaan eerder volharden in het leren tot het einde, en ervaren grotere voordelen (in termen van werkgelegenheidsresultaten) dan degenen zonder.
• De werk- of onderwijsgeschiedenis van de student: degenen zonder eerdere werkervaring of een lange geschiedenis van werkloosheid hebben minder kans om doelgerichte kwalificaties voor korte duur te behalen en lijken er minder van te profiteren, waardoor ze extra gerichte ondersteuning nodig hebben.
• De leeftijd van de student: werknemers ouder dan 45 jaar kunnen relatief zwakkere resultaten van micro-credentials ervaren op de arbeidersmarkt.
• Het geslacht van de student: uit onderzoek blijken drie inzichten. Ten eerste wijzen de meeste studies op substantieel hogere looneffecten voor mannen. In de tweede plaats wijzen sommige onderzoeken niet op significante verschillen tussen mannen en vrouwen in de arbeidsparticipatie, terwijl andere aanzienlijk betere resultaten voor mannen laten zien. Ten derde zijn er aanwijzingen dat, hoewel de lonen van vrouwen lager zijn, de toegevoegde waarde van micro-credentials voor vrouwen groter kan zijn dan voor mannen.

Waarom micro-credentials aanbieden?

Onderwijsinstellingen zetten steeds vaker in op micro-credentials om de toegang tot het hoger onderwijs te vergemakkelijken. Micro-credentials spelen een cruciale rol in het verbeteren van de verbinding tussen het hoger secundair (inclusief beroepsonderwijs) en het hoger onderwijs, en bieden alternatieve trajecten naar hoger onderwijs aan. Dit maakt het voor een breder publiek mogelijk om hun educatieve en professionele doelen te bereiken.

Daarnaast is de toenemende interesse in micro-credentials deels te wijten aan de vraag naar bij- en omscholing van de beroepsbevolking. Men hoopt dat micro-credentials ontslagen werknemers en werknemers met verouderde vaardigheden - die het risico lopen hun baan door automatisering te verliezen - kunnen helpen nieuwe, gewilde vaardigheden op de arbeidsmarkt te verwerven. Hierdoor zou de kloof tussen gevraagde en beschikbare vaardigheden effectief verkleind kunnen worden.

Verbetering van onderwijsvoltooiing

Micro-credentials hebben aangetoond effectief te zijn in het verhogen van de voltooiing van onderwijs en opleiding, vooral onder nieuwkomers en degenen die hun opleiding niet hebben afgerond. Door kleine, specifieke leerdoelen te stellen, kunnen deze groepen sneller succeservaringen opdoen en gemotiveerd blijven om door te leren. 

Sommige micro-credentials vergemakkelijken de toegang tot hoger onderwijs door studenten de mogelijkheid te bieden om hoger onderwijs uit te proberen. Dit stelt studenten in staat om studierichtingen te verkennen voordat ze zich volledig vastleggen, wat bijdraagt aan een lagere uitval in opleidingen. Bovendien bieden micro-credentials een alternatief pad naar hoger onderwijs. Mensen die niet aan de traditionele toelatingseisen voldoen, kunnen zich toch inschrijven voor opleidingen. Hierdoor krijgen personen met een beroepsopleiding een betere toegang tot hoger onderwijs. Ook mensen met werk- en gezinsverantwoordelijkheden kunnen op deze manier hoger onderwijs volgen, zonder dat ze daarvoor meerdere jaren moeten vrijmaken.

Daarnaast blijkt dat strenger gereguleerde programmaformats en programma’s met een hogere intensiteit doorgaans leiden tot betere voortgang en graadverwerving dan programma’s die studenten veel vrijheid geven bij het nemen van beslissingen binnen een modulair curriculum. Dit geldt vooral voor beginnende of jongere studenten die onervaren zijn of niet gewend zijn aan het nemen van autonome studiebeslissingen. Verschillende onderzoeken tonen aan dat een hoge studie-intensiteit in een vroeg leerstadium van invloed is op de kans op het behalen van een diploma.

Bevordering van sociale inclusie

Een ander belangrijk aspect van micro-credentials is hun potentieel om de sociale inclusie van kansarme studenten en werknemers te bevorderen. Door hen toegang te bieden tot flexibele en haalbare leertrajecten, kunnen micro-credentials helpen om de kloof te dichten tussen verschillende sociale groepen. Hierbij is het essentieel om complementaire ondersteuning te bieden, zoals mentoren die dicht bij hun leeftijdsgenoten staan, om ervoor te zorgen dat kansarme studenten optimaal kunnen profiteren van deze mogelijkheden.

Uitdagingen en vooruitgang

Ondanks de voordelen zijn er nog uitdagingen te overwinnen. Het is van belang om micro-credentials samen te voegen tot grotere, erkende kwalificaties voor zowel volwassen studenten als andere groepen. Dit vereist dat onderwijs- en opleidingssystemen hun capaciteit vergroten om de kwaliteit van micro-credentials te waarborgen en deze op te nemen in bestaande kwalificatie- en studiepuntenkaders.

Conclusie

Het aanbieden van micro-credentials biedt een veelzijdige oplossing voor diverse uitdagingen in het onderwijslandschap. Ze verbeteren niet alleen de toegang tot en voltooiing van hoger onderwijs, maar dragen ook bij aan sociale inclusie en bieden broodnodige flexibiliteit voor levenslang leren. Het succes van micro-credentials hangt echter af van voortdurende inspanningen om hun kwaliteit te waarborgen en ze naadloos te integreren in het bredere onderwijssysteem.

BRON:

Kato, S., Gyorfi, R., & Weko, T. (2023). Micro-credentials for lifelong learning and employability: Uses and possibilities, OECD Education Policy Perspectives, No. 66, OECD Publishing, Paris, doi: https://doi.org/10.1787/9c4b7b68-en