BOEKENTIP: De 7 vinkjes – Joris Luyvendijk

In onze reeks boekentips van schoolleiders, doorlopen we een opmerkelijke reeks met boekentips van de belezen schoolleiders van het beleidsteam van ZAVO. Vandaag de boekentip van algemeen directeur Kurt Gommers.

Dit boek gaat niet over kansenongelijkheid. Dit boek gaat over dat piepkleine groepje Nederlanders die als enigen niet kunnen weten hoe kansenongelijkheid voelt. Dit zijn de zeven-vinkjes, en juist zij bepalen voor de rest van het land hoe we over kansenongelijkheid praten, en of we er ooit echt iets aan gaan doen. Stel je voor dat je nooit uitsluiting of discriminatie op basis van sociale klasse, cultuur, huidskleur, geslacht, seksuele identiteit of opleiding hebt kunnen ervaren... Hoe werkt zo’n tekort aan levenservaring door in je persoonlijkheid en mensbeeld? In dit boek onderzoekt Joris Luyendijk van binnenuit hoe zijn lichaam, nest en opleiding hem vormden, en wat de zeven-vinkjes met hun land doen.

In dit korte boekje - wat trouwens veel commotie veroorzaakte en niet alleen in Nederland - deelt Joris Luyendijk ons zijn ervaringen als 7 vinker in zijn leven. Ik kom telkens terug op dit boek, al is het al een tijdje op de markt, omdat ik mij telkens weer over verbaas hoeveel reacties het teweegbrengt bij zowel de groepen die hij  een inzicht wil bijbrengen als bij degene die hij eigenlijk meer kansen wil geven door te expliciteren hoe machtsmechanismen nog steeds erg spelen in onze maatschappij en vooral het debat te kunnen openen. De reacties variëren van verongelijktheid tot beschuldigingen van paternalisme.

Ik moet zeggen: hoeveel ik ook  op zoek ga in dit beschrijvende relaas van Joris en zijn ervaringen in Londen, ik zie het probleem niet. Ik zie vooral iemand die in zijn eigen stijl persoonlijke ervaringen beschrijft die mij heel erg raken in wat ik elke dag op school zie bij onze leerlingen maar ook bij onze medewerkers. Het gelijke kansen discours, de lat hoog, iedereen gelijk voor de wet: zo is de wereld niet. Stop aub met dat telkens als dooddoener te gebruiken bij elke verandering en alles vanuit een door je verleden bepaald perspectief, in de kiem te smoren.

De stukjes over onderwijs, als je de vertaalslag kan maken, en dat kan, naar het Vlaamse onderwijs, blijven voor mij spot on. We doen het niet expres, niet intentioneel, maar de bias die leeft op scholen, bij directieleden en leraren: ze is grotesk. Ze is ook niet uit te sluiten, je kan nu eenmaal niet uit je eigen denkkader stappen! Wat dit boek doet is vanuit je eigen denkkader ervaringen koppelen aan feiten en inzichten. Aan statistiek en vaststellingen dat we vooral leren begrijpen dat we een enorm potentieel laten liggen bij onze leerlingen omdat ze nu eenmaal niet met dezelfde toolbox aan de start komen.

Dat inzicht zou ons allen kunnen inspireren om dicht bij onszelf te blijven, ons niet te schamen voor wat we zijn, maar wel zicht te krijgen op de mechanismen die spelen in onze wereld. Dat kan ons beter wapenen om die ongelijkheid te bestrijden en evidenties te doorbreken.  En vooral, het inspireerde mij ook het vroeger werk van Joris te lezen: Een goede man slaat soms zijn vrouw!

Zelfspot en humor. Love it!