Boekbespreking ‘Sources for a better education’ – Piet Kommers

Domo de refontiro is een onderzoeksgedreven organisatie.  Kwaliteitsvol onderwijsdesign laat zich inspireren door voortdurend literatuuronderzoek én door eigen onderzoek. Onze collega Pieter Sprangers las in het kader van dit onderzoek het fascinerende boek ‘Sources for a better education – Lessons from research and best practices’.

Het boek is een verzameling onderzoeksartikelen die de laatste trends en ontwikkelingen op het gebied van kwaliteitsvol onderwijs en digitaal ondersteund leren onderzoekt. Het boek bevat bijdragen van experts uit de academische wereld, industrie en overheid, die inzichten bieden in het design, de ontwikkeling en implementatie van slimme onderwijssystemen. Het boek bevindt zich dus op het knooppunt van onderwijsonderzoek, ICT-integratie in onderwijs en goede praktijken.

Het boek behandelt een breed scala aan onderwerpen, waaronder opkomende technologieën voor onderwijs:

• zoals augmented reality, virtual reality, gamificatie en game-based learning;
• Artificiële intelligente en machine learning om leerervaringen meer te personaliseren;
• Sociale media en samenwerkend leren om de betrokkenheid en motivatie van leerlingen te verhogen;

Tenslotte gaat er ook veel aandacht naar online beoordeling en toetsing. De auteurs bespreken ook de uitdagingen die hiermee gepaard gaan, zoals privacy- en beveiligingsproblemen, de digitale kloof en de behoefte aan professionalisering voor onderwijsprofessionals.

Verder vind je in het boek een uitgebreid overzicht over het potentieel van deze technologieën om de manier waarop we lesgeven en leren te transformeren.

Enkele prikkelende thema’s die in het boek behandeld worden ‘alomtegenwoordigheid van smartphones’, ‘communities of practice’, ‘professionele ontwikkeling van onderwijsprofessionals via diverse soorten van netwerken en platformen’, ‘ondernemerschapsonderwijs’, ‘het informatietijdperk’, ‘conceptueel denken’, ‘eerlijkheid en plezier als voorwaarden voor leren’.

Het hoofdstuk over ‘trialectiek’ als creatieve methodiek voor probleemoplossing om vaste ideologische conflicten te vermijden als het over onderwijsinnovatie gaat, lijkt me bijzonder relevant voor de Vlaamse context waarbij we ons vaak ingraven in beperkende dialectiek met een beperkt aantal experten.  

Kommers formuleert op het einde van het boek nog een missie waaruit ik enkele dimensies citeer:

• Maak leraren bewust dat effectief onderwijs niet enkel een kwestie is van kennis en vaardigheden; attitudes zoals nieuwsgierigheid, zelf-regulatie, zelf-effectiviteit zijn de sleutel om betere leraars en lerenden te worden. En bovendien zijn deze attitudes ook noodzakelijk om te verlangen naar levenslang leren in plaats van enkel kwalificaties te behalen.
• Wees je ervan bewust dat je stem, intonatie en je expressie van je ogen beslissend zijn voor wat lerenden ‘ontvangen’. Prioritair is niet wat er op je powerpoint-slides staat maar je stemgeluid verraadt hoe je over het onderwerp denkt. Heb je ooit al nagedacht over het woord ‘persona’?  Het is ‘Per Sona: het geluid van de stem’ dat landt in de ziel van je publiek. In oude Griekse termen, ‘het Persona’ droeg een masker zodat de toehoorders duidelijker konden waarnemen wie je bent: ‘niet zien maar de diepste expressie horen van wie je bent.
• Begrijp dat diversiteit en inclusie cruciale waarden zijn voor een duurzaam leerklimaat.
• Leren is niet het levensdoel maar gemeenschapsontwikkeling, veiligheid, verdraagzaamheid en vrede noodzaken leren. Onderwijs moet gericht zijn op het empoweren van de lokale gemeenschap.
• Onderwijs is niet enkel een proces van overdracht van kennis van oudere naar jongere generaties.  Goed onderwijs gaat de uitdaging aan om samen een betere toekomst te ontwerpen.
• De zoektocht naar meer effectief leren manifesteert zich in het knooppunt van leren, werken en spelen. Spelen – in tegenstelling tot ‘gaming’ – heeft niet tot doel om te winnen.

Samengevat:  een waardevolle bron en must-read voor onderwijsprofessionals die geïnteresseerd zijn in de toekomst van onderwijs met als achterliggende boodschap dat ‘beoordeling en testing onderwijs en leren teveel domineren’.

Kommers, P. (2022). Sources for a Better Education: Lessons from Research and BestPractices. Springer.