Een succesvolle schaalvergroting? Geen oude wijn in nieuwe zakken!

Het lijkt er voorlopig niet op dat de schaalvergroting in het onderwijslandschap op haar einde loopt, integendeel. In het straatbeeld duiken steeds vaker campussen op van verschillende scholen die zich hebben gegroepeerd onder één noemer en van daaruit de opdeling maken tussen de verschillende finaliteiten of graden in het secundair onderwijs, tussen kleuter- en lager onderwijs, … Soms gebeurt dit uit noodzaak, bijvoorbeeld als gevolg van dalende leerlingenaantallen. Er zijn echter ook positieve drijfveren. In zijn artikel over bestuurlijke schaalvergroting wijst Geert Devos, professor Onderwijskunde aan de Universiteit Gent, onder meer op de professionalisering van het bestuur en de strategisch sterkere positie ten aanzien van andere besturen, leveranciers, de overheid, … Samenwerking kan ook positieve gevolgen hebben voor de directe belanghebbenden, op voorwaarde dat ze regionaal blijft: ze kan zorgen voor een maximale afstemming van het studieaanbod tussen de verschillende partners en zo een betere (her)oriëntering van de leerlingen, en voor een optimalisering van het personeelsbeleid (expertisedeling, uitwisseling, …). 

Tezelfdertijd waarschuwt Devos voor een te eenzijdige focus op efficiëntie en, vooral, de snelheid waarmee schoolbesturen deze willen najagen. Het is ook de reden dat leerkrachten, leerlingen en ouders een schaalvergroting meestal met argusogen volgen. Vaak hebben zij het gevoel dat onvoldoende rekening wordt gehouden met hun belangen. En net daar zit volgens Devos de sleutel tot het succes. Voortgaand op zijn onderzoek naar goed functionerende scholengemeenschappen en de karakteristieken van gedeeld leiderschap, kan een schaalvergroting volgens hem maar werken als ze van onderuit en op maat wordt uitgebouwd. Daarbij moet ze aandacht besteden aan de zogenaamd organisch-culturele kenmerken: persoonlijke en informele communicatie, de professionele ontwikkeling van de leerkrachten, de participatie van alle belanghebbenden, … Het mag duidelijk zijn dat zo’n focus op het proces meer tijd vraagt dan top-down regels opleggen en rollen bepalen. Maar het resultaat is zonder twijfel duurzamer. 

En laat dat nu net zijn wat we bij domo de refontiro steeds vooropzetten! Aandacht voor het proces en de betrokkenheid van de belanghebbenden vormden dan ook de leidraad bij de vele fusies/integratiebewegingen die we de voorbije jaren oordeelkundig begeleidden, waaronder deze van verschillende Gentse SKOG-scholen (Scholengroep Katholiek Onderwijs Gent) en de samensmelting van 3 scholen uit Lanaken tot het Pyxiscollege. Zoals blijkt uit het relaas over deze laatste begeleiding op onze website, gingen we in 2017-2018 van start met resonantiesessies en workshops waarin alle medewerkers de mogelijkheid kregen hun bezorgdheden te delen en de kansen te benoemen. Het vormde het begin van een gefaseerd inspraaktraject dat na de effectieve fusie in 2020-2021 is blijven doorlopen. Waar nuttig en nodig, zijn daarbij ook andere belanghebbenden betrokken. Zo is het onderwijsconcept uitgewerkt samen met de raad van bestuur, de leerkrachten, de leerlingen, de ouders én de lokale gemeenschap. Het gevolg is een breed draagvlak om vele jaren op verder te bouwen. Maar dat creëer je niet van vandaag op morgen. Denk je er als schoolbestuurder of schoolleider dus aan om met een andere scholengroep of school te gaan samenwerken? Trek dan de nodige tijd uit en weet dat fusies in onderwijs expertenwerk zijn. En contacteer ons gerust voor een verkennend gesprek, waarin we de mogelijkheden samen in kaart brengen. Het team van onderwijsdesigners van domo de refontiro heeft meer dan 17 jaar aantoonbare ervaring met begeleiding van de meest complexe veranderingstrajecten in onderwijs en beschikt over de meest uitgebreide portfolio van procesbegeleidingen m.b.t. fusies in onderwijs in Vlaanderen.   

Artikel Geert Devos: Visietekst_bestuurlijke_schaalvergroting_GeertDevos.pdf (ugent.be) 

Blog begeleiding Pyxiscollege: Drie scholen worden Pyxiscollege: “Meer dan een nieuwe naam en een nieuw logo” | Domo de Refontiro

Neem vrijblijvend contact met ons op: info@domoderefontiro.be