Wat er verloren is gegaan, wat er nog over is, wat te verwachten is ... ervaringen van leraren in COVID-tijden

Motivatie van de leerlingen : leraren hadden grote moeite om hun leerlingen te motiveren door middel van twee lagen van computerschermen.

Professioneel verlies en burnout : omdat ze vertrouwde leermiddelen verloren, verloren de leraren ook een fundamenteel gevoel van eigen effectiviteit en professionele identiteit.  De situatie was voor leraren zó verschillend met wat ze de voorbije 20 jaar gedaan hadden in hun klaspraktijk.  Ze kregen weinig training en worstelden met hun professionele identiteit.  Voor sommige leraren was dit zelfs een bron van droefheid (als mens en als professional). ‘Ik had er eigenlijk geen idee van wat voor een rijkdom aan feedback ik kreeg in het verleden in een ‘live’ klaspraktijk, de kleine vierkantje fotootjes op mijn computerscherm geven die feedback helaas niet …’ getuigde een leraar.

Verergerde ongelijkheid : dit gevoel van verlies groeide dieper toen de leraren getuige waren van de dramatische intensivering van de maatschappelijke ongelijkheden die ze bij hun leerlingen altijd al hadden ervaren.  ‘Er waren kinderen die inbelden of ‘in-zoomden’ vanuit hun WC-kamertje omdat het de enige plek in hun huis bleek te zijn waar ze enige privacy hadden’ getuigde een andere leraar.

Deze uitdagingen van het afgelopen voorjaar zullen waarschijnlijk ook in het nieuwe schooljaar aanhouden, tijd voor actie dus.

Justin Reich en collega’s doen vanuit hun onderzoek 5 aanbevelingen :

- plaats ‘gelijkheid en rechtvaardigheid’ in het centrum van de school-heropeningsplannen;

- focus op het verder opbouwen van de relationele band met de leerlingen.  Zonder relaties vindt ‘academisch’ leren immers gewoonweg niet plaats;

- focus concreet op leerlingenmotivatie;

- neem motivatie en mentaal welbevinden van leraren zeer ernstig;

- neem (tijdelijk) onzekerheden weg;

Vertaald naar onze context kunnen we best bij het begin van het schooljaar allereerst én stevig inzetten op relatie-opbouw met de leerlingen. 

Ondersteun leerlingen en ouders ook in het opbouwen van een structuur waarin ‘thuis-leren/afstandsonderwijs’ bijkomend en ook mogelijk is.  Bereid leerlingen en gezinnen met andere woorden voor op een mogelijke nieuwe ‘lockdown’.

Bouw verder een visie op samen met je lerarenteams met betrekking tot pedagogische modellen die minder de nadruk leggen op het verplichte en voorgekauwde karakter van onderwijs maar mee op motivatie, keuzemogelijkheden en autonomie.  Immers als ‘structuren, punten en verplichte mechanismes (bv. examens, verplichte aanwezigheid)’ wegvallen die extrinsieke motivatie stimuleren dan moeten we maximaal inzetten op ‘interesse-gestuurde’ en intrinsieke motivatie. 

Schoolleiders doen er goed aan om evenwichten te bewaken tussen experiment en verandering enerzijds en stabiliteit anderzijds.  Verander niet constant de verwachtingen dus.  Bouw tussentijdse periodes in van stabiliteit zodat leraren en leerlingen de tijd krijgen om zich aan te passen en de verwachtingen ook volledig te begrijpen.  Helaas zijn de dagelijkse COVID-maatregelen wijzigen van onze talloze overheidslagen in Vlaanderen hiervoor niet bepaald het goede voorbeeld … Een wekelijks schema en een eenvoudige technologie-infrastructuur (platform) voor de school kan daarbij al een grote hulp zijn.  Leraren verwachten duidelijke communicatie, eenvoudig gedesignde oplossingen en consistent gehandhaafde verwachtingen.  Neem dus als schoolleider collectieve maatregelen in stadia/fases en verander niets tijdens die fases.

Tenslotte : bevraag leerlingen, families en leraren tussentijds.  Op die manier bouwen we een beter ‘onderwijssysteem’ in co-creatie.  

Wij van ‘domo de refontiro’ ondersteunen dagelijks leraren(teams) en schoolleiders om bovenstaande aanbevelingen zeer concreet in de praktijk te brengen : gepersonaliseerde ondersteuning van lerarenteams met betrekking tot leerlingenmotivatie en kwaliteitsvolle digitale didactiek, co-creatie om de transitie naar onderwijs met meer autonomie in de dagelijkse praktijk te brengen, vernieuwde schoolorganisatie, … Contacteer ons hier