“Over rotte appels en olievlekken”

Via verschillende van onze blog-artikels lieten we jullie in het verleden reeds kennismaken met het belangwekkend wetenschappelijk onderzoek van prof. Amy C. Edmondson m.b.t. het belang van psychologische veiligheid voor het welslagen van teams in hun transitie naar dynamische PLG’s. 

Prof. Edmondson toont aan dat de effectiviteit en het succes van een team vooral afhangt van het vertrouwen en de psychologische veiligheid dat binnen dat team heerst. Individuen van psychologisch veilige teams zijn immers twee keer zo effectief, en dit niet in het minst omdat het leren van en met elkaar binnen het teamgebeuren centraal staat en zelfs de kern van de bestaansreden van het team vormt.

Psychologische veiligheid is volgens professor Amy Edmondson, het geloof en het vertrouwen dat men als persoon en als teamlid niet zal afgestraft of vernederd worden voor het uitspreken en verwoorden van nieuwe ideeën, vragen, bedenkingen of gemaakte fouten.

De groepsdynamiek binnen een team is daarbij van cruciaal belang en steeds uniek. De redenen/oorzaken waarom een team een ‘hangteam’, ‘angstteam’, ‘raceteam’ of ‘dreamteam’ is, zijn divers en vaak het resultaat van een complex samenspel van verschillende menselijke, organisatorische, inhoudelijke en organisatie-gebonden factoren.

Auteur en toenmalig schoolleider Eric van ’t Zelfde (2024), focust in zijn boek ‘Code Rood’ op de impact van menselijk, structureel waarneembaar gedrag binnen een teamsetting en gebruikt daarvoor de 3-kleurenmethodiek (Groen, Oranje en Rood):

• Groen gedrag staat voor positief en constructief gedrag dat bijdraagt aan het succes van het team en van de organisatie.
• Oranje gedrag vertegenwoordigt medewerkers die potentieel hebben om te groeien, maar nog begeleiding nodig hebben.
• Rood gedrag duidt op destructief gedrag dat collega’s, leidinggevenden en/of de organisatie schade toebrengt.

De kleurencodes refereren m.a.w. enkel naar het waarneembare gedrag dat individuen op een bepaald moment en in een bepaalde context stellen en dus niet naar de persoon ‘an zich’.

Van ’t Zelfde stelt vast dat:

• Vanaf 5% medewerkers die ‘Rood’ gedrag vertonen, wordt de schade vanuit Rood structureel en destructief.
• De oranje zone mag de 30% niet overstijgen.  Verdeel de medewerkers met oranje gedrag op een slimme manier over de klassen en over de teams.
• Groen mag nooit onder de 50% grens dalen.  Het is belangrijk om deze ondergrens te allen tijde binnen elke organisatie goed te bewaken.
• Teams die niet naar behoren functioneren of zelfs disfunctioneren vaak onderling sterk verdeeld zijn en soms zelfs toxisch gedrag vertonen naar elkaar toe;
• Het vaak bij meerdere medewerkers binnen deze teams ontbreekt aan persoonlijk leiderschap (gedeeld leiderschap);
• De organisaties waarbinnen deze teams functioneren vaak waarachtig leiderschap vanuit de directie missen;
• Een organisatie die wordt geleid door ‘rood’ hiërarchisch leiderschap gedoemd is om te evolueren naar een gloedrode organisatie. 

Hij moedigt iedereen binnen een organisatie aan om via deze kleurenmethodiek te reflecteren over een teamwerking en/of organisatiesetting en met de inzichten van deze scan ook effectief aan de slag te gaan.

Dé belangrijkste lessen die Eric van 't Zelfde aan schoolbestuurders, schoolleiders, teamleiders en andere leidinggevende rollen in ‘Code Rood’ meegeeft, zijn de volgende:

• Door gedrag te categoriseren in groen, oranje en rood, kunnen leidinggevenden beter inspelen op de behoeften van hun teamleden en gericht actie ondernemen.
• Positief gedrag (h)erkennen, stimuleren én belonen, draagt bij aan een positieve en productieve werkomgeving.
• Het begeleiden van medewerkers met oranje gedrag is cruciaal. Deze medewerkers bezitten potentieel, maar hebben begeleiding en ondersteuning nodig om te groeien en succesvol te zijn.
• Aarzel niet om destructief gedrag aan te pakken. Rood gedrag moet direct en effectief worden aangepakt om schade aan de organisatie te voorkomen.
• Toon leiderschap! Leidinggevenden moeten krachtig, humaan en moedig optreden om een cultuur van succes en samenwerking te bevorderen.

Deze lessen helpen bij het creëren van een constructieve en effectieve werkomgeving, waar het samenwerken in professionele leergemeenschappen zowel het individu, het team als de ganse organisatie positief en productief vooruit stuwt.  

Domo de refontiro begeleidt jullie organisatie graag verder rond dit thema en gaat graag samen met teams aan de slag om er waarachtige PLG’s van te maken.  Ontdek onze unieke tool om psychologische veiligheid in teams bespreekbaar te maken. 

Neem contact met ons op voor meer informatie over het installeren en behouden van psychologische veiligheid en het creëren van krachtige PLG's binnen jouw school.