Hoe actief of passief bestuur je jouw school?

Vanuit onze jarenlange begeleidingspraktijk merken we dat er grote verschillen in bestuurskracht aanwezig zijn bij schoolbesturen in Vlaanderen. Zit je als bestuur wel in ‘de cockpit’ van de school/scholengroep? Ontwikkel je wel effectief beleid op meerdere domeinen? Heb je duidelijke afspraken gemaakt over de verschillende rollen die bestuurders en schoolleiders opnemen, is er een heldere rolverdeling aanwezig? Beschik je als bestuur over een ‘code voor goed bestuur’? Neem je de concrete ondersteuning van schoolleiders wel ter harte? Heb je als bestuur duidelijke (duurzame) strategische ambities geformuleerd over wat je met je onderwijs wil bereiken? Zijn de ambities vervat in een strategische ambitienota? Hoe weet je of de kwaliteit van je onderwijs wel ‘aan de maat is’?

Een reflectief en zelfkritisch schoolbestuur kan dit in kaart brengen via een bestuurskrachtmeting. Tijdens een bestuurskrachtmeting maken we een scan om te bekijken of het bestuur wel over voldoende capaciteit én competenties beschikt én deze ook actief en effectief worden ingezet om haar opdracht/taakstelling op een kwaliteitsvolle manier in te vullen. Ons team van onderwijsdesigners doet dit via een ‘vriendelijke audit’ waarbij we ons opstellen als kritische vriend voor het bestuur. We brengen verschillende dimensies van bestuurskracht helder in kaart en doen concrete aanbevelingen voor verbetering en om blinde vlekken in te vullen. Dit doen we ondermeer via data-analyse, gesprekken met stakeholders, benchmarking, scenario-mapping en het benoemen van concrete opportuniteiten. 

Het onderzoek dat we uitvoeren is bruikbaar op verschillende manieren: als basis voor een code van goed bestuur, als basis om de open dialoog tussen bestuurders en directieleden te faciliteren, als onderbouw voor eventuele samenwerkings- of fusiegesprekken met andere schoolbesturen, … De bestuurskrachtmeting mag niet gezien worden als een ‘rapport’ van het bestuur maar als een kritisch reflectiedocument. Het is een momentopname en resulteert dus niet in een definitief oordeel.

Wanneer is een bestuur nu krachtig? Een krachtig bestuur wordt gekenmerkt door een aantal belangrijke eigenschappen:

1. Visie en Strategie: Een krachtig bestuur heeft een duidelijke visie en strategie voor de toekomst van de school. Dit omvat lange termijn doelen en een plan om deze te bereiken. Een sterke visie inspireert en motiveert zowel medewerkers als leerlingen en ouders.
2. Transparantie en Communicatie: Effectieve communicatie is essentieel. Bestuurders moeten open en transparant zijn in hun besluitvorming en regelmatig communiceren met alle stakeholders, waaronder leraren, ouders, en leerlingen. Dit bevordert het vertrouwen en de samenwerking.
3. Besluitvaardigheid: Krachtige bestuurders zijn in staat om snel en effectief beslissingen te nemen. Dit betekent dat zij - zowel over de interne als de externe omgeving - goed geïnformeerd zijn, risico's kunnen inschatten, en bereid zijn om verantwoordelijkheid op te nemen voor hun keuzes.
4. Innovatie en Aanpassingsvermogen: In een snel veranderende onderwijsomgeving is het belangrijk dat bestuurders innovatief en flexibel zijn. Zij zijn bereid om nieuwe ideeën te omarmen en passen zich aan veranderende omstandigheden aan.
5. Verantwoordingsplicht: Krachtige bestuurders zijn verantwoordelijk en houden zich aan hoge ethische normen. Zij zorgen ervoor dat hun acties en beslissingen in het belang zijn van de schoolgemeenschap en zijn bereid om verantwoording af te leggen.

Bestuurskracht is een essentiële component voor het succes van scholen. Door een duidelijke visie te ontwikkelen, effectieve communicatie te bevorderen, besluitvaardig te handelen, innovatie te stimuleren, en verantwoording af te leggen, kunnen schoolbestuurders krachtig besturen en positieve veranderingen realiseren. Voor schoolleiders en schoolbestuurders is het belangrijk om deze principes te omarmen en toe te passen in hun dagelijkse praktijk. Een bestuurskrachtmeting brengt de opportuniteiten en verbeterpunten helder in kaart en vormt de basis om verder in dialoog te gaan over een professionele bestuurspraktijk en consequent te handelen. Op deze wijze ben je als bestuurder meesterlijk voorbereid op de steeds veranderende context van je school/scholen.

Opnieuw is ‘domo de refontiro’ pionier in beleidsontwikkeling van scholen door concrete oplossingen aan te bieden. Ga met ons daarom in dialoog over een bestuurskrachtmeting voor jouw schoolbestuur.